Uzayda İlk Kadın: Valentina Tereşkova

Valentina Tereşkova, feza yarışının ilk yıllarında SSCB tarafınca Dünya yörüngesine gönderilen ilk bayan kozmonottur. Amerika’nin bir karı astronotu uzaya göndermesi ise bundan tam 20 sene sonrasında olmuştur.

Sovyetler Donanması (SSCB), 1961 yılında Vostok 1 Rolü kapsamında Yuri Gagarin’i uzaya taşıyarak Amerika’ye karşı feza yarışında çok büyük bir başarıya imza atmış ve aleni ara öne geçmişti. Son zamanların hararetli feza çekişmesinde her iki ülke de elinden geldiği seviyede ilklere imza atarak öteki ülkenin önüne geçebilme planları yapıyordu.

Bu kapsamda Sovyetler Donanması’nin baş füze mühendisi Sergey Korolyev, uzun süreden beri aklında olan bir projeyi halletmeye karar verdi. Uzaya ilk kez bir karı kozmonot göndererek Sovyetler Donanması’ni bir defa daha tarihe geçirmeyi planlıyordu. Bununla birlikte fazladan bir maliyet ve teknolojiye gerek kalmadan…

Meydana getirilen genel bir inceleme çerçevesinde Valentina Tereşkova öteki üç aday ile beraber seçilerek yoğun bir öğrenime doğal olarak kapıldı. Seçilen dört bayan da paraşütçüydü ve bilhassa halkın arasından seçilmişler, sivil olmalarına ihtimam gösterilmişti.

Adaylar arasından yalnızca bir fert bu göreve seçilecekti ve bu kapsamda düzgüsel bir kozmonotun almış olduğu bütün eğitimlere harfiyen doğal olarak tutuldular. (Ağırlıksız ortam, g kuvveti, paraşüt eğitimi, füze bilgisi ve pilotluk eğitimi benzer biçimde…) Eğitimler nihayetinde Valentina Vladimirovna Tereşkova (Rusça yazılışı: Валенти́на Влади́мировна Терешко́ва), uzaya çıkacak ilk bayan kozmonot olarak çağın SSCB başkanı Nikita Kuruşçev tarafınca seçildi.

16 Haziran 1963’te Valentina Tereşkova Vostok 6 rolü kapsamında Baykonur Feza Üssü’nden fırlatıldı. Tereşkova, Dünya yörüngesinde 48 tam tur attı ve ortalama üç gün uzayda kaldı. Bu zaman o tarihlerde uzaya çıkmış olan bütün Amerika’li astronotların tümünün toplam süresinden daha fazlaydı.

Tereşkova ek olarak yörüngede, ilmi faaliyetlerde kullanılması adına Dünya’nın birbirinden mühim fotoğraflarını çekti ve uçuş kayıtları tuttu. Tereşkova’nın uçuş öncesi hazırlıklarını, fırlatma anını, yörüngedeki kayıtlarını, inişini ve halk tarafınca coşkuyla karşılanışını bu linkteki yahut aşağıdaki videodan seyredebilirsiniz. 

https://www.youtube.com/watch?v=YYR7z90Ut4I

Kanıtları olmayan kimi iddialara gore Valentina Tereşkova, uçuş esnasında sinir dengesini kaybederek telsiz çağrılarına uzun zaman yanıt vermemiştir. Şundan dolayı feza aracı Dünya’ya otomatik denetim sistemi ile indirilmiştir. Ama Valentina Tereşkova bu iddiaları hala reddetmektedir ve uzun seneler sonrasında ortaya çıkan birtakım resmi belgeler de Tereşkova’yı bu aşamada destek sunar niteliktedir.

Şu anda 84 yaşlarında ve hala hayatta olan Valentina Tereşkova, Vostok 6 Rolü kapsamında uzaya gönderilen ilk Hanımefendi Kozmonot olması nedeni ile tarihteki yerini emin bir halde almıştır. Bundan dolayı Sovyetler Donanması’nde (ve günümüz Rusya’sında) Yuri Gagarin, Vlademir Komarov ve Aleksei Leonov benzer biçimde kozmonotlarla beraber halkın nazarında bir kahraman olarak görülmekte ve adı hala minnetle anılmaktadır.

Yazar: Sinan Duygulu
Kapak Görseli ve İnfografik: Yavuz Tüğen (Tam haline bu linkten ulaşabilirsiniz)