Andromeda’da Kara Delikler Gaz Hırsızlığı Yapıyor

Bilim adamları bizlerden 2.5 milyon fer yılı uzakta bulunan, tıpkı Dünya’mızın da içerisinde bulunmuş olduğu Samanyolu Galaksisi benzer biçimde spiral bir galaksi olan Andromeda Galaksisi ile alakalı yeni bulgulara erişebilmek için NASA’nın X ışını feza teleskobu NuSTAR’ı kullanıyor.

NASA, NuSTAR feza teleskobuyla Andromeda Galaksisi’nde yoğun X ışını akışı gözlemleyerek 40 tane kara delik ve nötron yıldızının Andromeda’nın star çevrelerinden gelen gazları yuttuğunu belirledi.

Nötron yıldızlarının X ışını ikilileri olarak adlandırılan sistemlerinin, bu yıldızların komşularının civarlarındaki gazların ısınmasında ve galaksi evriminde anahtar görevi oynadıkları düşünülüyor. X ışını ikilileri kalınca gaz ve toz maskeleriyle gizlendikleri için bu yapıların milyonlarca fer yılı uzaktaki Dünya’nın içerisinde bulunmuş olduğu galaksi olan Samanyolu’ndan görünebilir ışıkla tespit edilmeleri çok zor.

Sadece NASA’nın NuSTAR feza teleskobu, birtakım görülmesi zor ikilileri bu engeller olmaksızın gözleyebiliyor. Araştırmacılar, Andromeda’nın Samanyolu’na olan göreli yakınlığının bu incelemelerde onlara oldukça destek bulunduğunu söylüyor.

NASA’nın Maryland, Greenbelt’teki Goddard Feza Uçuş Merkezi’nden Daniel Wik, Andromeda ile alakalı şunları söylüyor:

“Andromeda, X ışını ikililerini başlı başına görebildiğimiz ve detaylar üstünde kendi galaksimizdeymiş benzer biçimde çalışabildiğimiz tek büyük spiral galaksi. Andromeda yardımıyla aldığımız detayları kullanarak görmemizin daha zor olduğu daha uzak galaksilerle alakalı sonuçlara da varabiliyoruz.”

Florida, Kissimmee’de 2016 senesinde 227’ncisi düzenlenen ABD Astronomi Donanması’nin toplantısında sunulan NuSTAR’dan alınan yeni bilgilerle Wik ve emek harcama arkadaşları, kara delikleri nötron yıldızlarına karşı besleyen X ışını ikililerinin bir kısmını tanımlamaya çalıştılar. Andromeda’nın haiz olduğu X ışını ikilileri sayısını incelemek, daha uzaklardaki galaksilerin ihtiva ettiği X ışını ikili sayılarını, hatta ilkel galaksileri tahmin etmek için çok faydalı olabilir.

Nasa Goddard’da çalışan ve hem de NuSTAR’ın Andromeda emek harcamaları idare edici araştırmacısı olan Ann Hornschemeier mevzuyla alakalı şunları söylüyor:

“Geçen birkaç yılda star evrimindeki minik kütleli kalıntıların, kara deliklerin veya nötron yıldızlarının evrenin ilk zamanlarında galaksiler arası gazların ısınmasında dirimsel bir rol oynamış olabileceğinin farkına vardık. NuSTAR, star kütleli boyutlardaki kara delikler ve nötron yıldızları üstüne meydana getirilen gözlemlerle bu sistemlerden ne kadar enerji ortaya çıktığını hesaplamamızı sağlamış oldu.”

Çeviren: Ece Ihtimam
Tertip: Kemal Cihat Toprakçı

https://www.space.com/31539-andromeda-galaxy-black-holes-x-ray-image.html