Bir Kara Delik Tarafından Yayılan Korkunç Ses

Bilim adamları, 250 milyon fer yılı uzaklıkta bulunan süper kütleli bir kara delik tarafınca yayılan ışınımın çevredeki gaz üstünde oluşturduğu akustik dalgalanmayı bir ses klibi haline getirerek bizlerle paylaştı.

Kahraman (Perseus) Takımyıldızı’nın merkezinde bulunan kara delik tarafınca yayılan akustik dalgalar, insanların işitebileceği halde olması amacıyla 57 ve 58 oktava aktarıldı. Ortaya çıkan netice ise kulağa bir tek korkutucu değil birazcık da öfkeli bir ses tonu benzer biçimde geliyor.

Bu ses dalgaları, ilk kere ayıklanarak duyulabilir hale getirildi. Peki bu kayıtta neler oluyor? Uzaya çıktığımızda biz sesleri duyamayacak olabiliriz sadece bu vaziyet uzayda ses olmadığı anlamına gelmiyor. 2003 senesinde astronomlar hakkaten şaşırtıcı bir şey keşfettiler. Peki neydi bu?

Perseus galaksi kümesinin merkezindeki kara deliği çevreleyen bolca miktardaki gazın içinden yayılan akustik dalgalar. Sadece bu dalgaları keşfedildikleri perdede bizim duymamız olası değildi şu sebeple bu dalgalar, bu zamana kadar insanın evrende keşfettiği en düşük frekanstaydılar. Naturel olarak insan kulağı da bu sesleri duyamaz.

Ama meydana getirilen bu son seslendirme emek harcaması, kayda bir tek bir fazlaca oktav getirmek ile kalmadı kara delikte tespit edilen notaları da ekledi ki bu sayede kara deliklerin galaksiler arası uzayda iyi mi duyulacaklarına karşı bir anlayışımız oluştu. 2003 senesinde tanımlanan en düşük frekanslı nota, standart 88 tuşlu bir piyanonun soldan dördüncü tuşundan çıkan do sesinden çıkan 57 oktavın birazcık üstünde  bir si bemol sesiydi ve bu aralıkta bu notanın frekansı 10 milyon yıldı. İnsanlar tarafınca algılanan en düşük nota ise saniyenin yirmide biri frekansa haizdir.

Aşağıdaki videodan, gösterilen ses simülasyonunu dinleyebilirsiniz:

Ses dalgaları, Perseus kümesinin merkezinde bulunan süper kütleli kara delikten radyal olarak (ya da dışarıya doğru olarak da düşünebiliriz) çıkarıldı ve merkezden saat yönünün aksine şark oynatıldı. Böylece de kara delik tarafınca yayılan sesleri, özgün frekanslarından 144 katrilyon ila 288 katrilyon kat arasındaki daha yüksek perdelerde duyabiliyoruz. Netice ise, bu sesler de daha ilkin uzaydan kaydedilip ses frekanslarına aktarılan öteki sesler benzer biçimde korkutucu.

Bu sesler bir tek ilmi merak yüzünden kaydedilmedi doğal olarak ki. Galaksi kümeleri içinde yer edinen galaksilerin içinde sürüklenen ve küme içi ortam olarak malum gayri muayyen gaz ve plazma, kümenin haricinde bulunan galaksiler arası ortamda bulunduğundan fazlaca daha sıcak ve yoğun şekilde bulunur.

Küme içi ortam süresince yayılan ses dalgaları ise, plazma yolu ile enerji taşımış olduğu sırada küme içi ortamı ısıtabilecek bir mekanizmadır. Sıcaklığın da star oluşumunu etkilediğini düşünürsek ses dalgaları, galaksi kümelerinin evriminde çok büyük bir rol oynuyor olabilir. Ek olarak bu sıcaklıklar, ses dalgalarını tespit etmemizi de sağlarlar. Küme içi ortam fazlaca sıcak olduğundan bu bölge, X ışını kullanılarak parlak bir halde görüntülenebilir. Chandra X-Işını Rasathane, bir tek bu ses dalgalarının tespitine değil bu kaydın yapılmasına da imkan verdi.

Görsel verileri ses dönüştürmek, kozmik fenomenleri deneyimlemenin yeni ve mükemmel bir yolu olabilir. Ek olarak bu yöntemin ilmi bir kıymeti de vardır. Bazı zamanlar bir veri setini dönüştürmek, gizli saklı bilgileri ortaya çıkarabilir ve etrafımızı saran esrarlı kainat ile alakalı daha ayrıntılı keşiflere izin verebilir.

Tercüme: Burcu Ergül Emecan

Kaynak: https://www.sciencealert.com/nasa-recorded-the-sound-from-a-black-hole-and-its-super-eerie
Kapak Görseli: (NASA/CXC/SAO/E.Bulbul, et al.)