12-13 Ağustos Perseid Göktaşı Yağmuru Nasıl Ve Nereden İzlenir?

10 Ağustos’tan itibaren göktaşı yağmurlarının en popüleri olan Perseid (Kahraman) göktaşı yağmuru görülmeye başlanacak ve 12 Ağustos gecesi doruğa ulaşacak.

Bu göktaşı yağmurunu bu kadar popüler icra eden şey saatte 100’e yakın göktaşının aleni yaz günlerinde rahatça görülebiliyor olması. Kış aylarında Geminid (İkizler) göktaşı yağmurunda 120 tane göktaşı gözlenebiliyor, ama kış aylarında hava sıklıkla kapalı olduğundan Perseidler daha sık anılır.

Şayet bir şehirde yaşıyorsanız ve şehirden uzaklaşma şansınız yoksa, doğrusu gökyüzüne bakmış olduğunuzda gördüğünüz hepi topu 10-15 yıldızdan ibaret ise, beyhude meteor yağmuru izleyeceğiz diye kendinizi hırpalamayın, hiç bir şey göremezsiniz. 

Göreceğimiz yüzlerce göktaşından bazıları alev topu dediğimiz fazlaca parlak fer saçan göktaşlarıdır. Fazlaca ender görünürler, ama ben arkadaşımla Perseidleri izlerken bir alev topunun yeri sanki şimşek çakmış benzer biçimde aydınlattığına tanık olmuştum. Bu nedenle şayet imkanınız var ise kent ışıklarından uzak bir bölgelere gitmenizi öneri ediyoruz.

Bu göktaşı yağmuru nereden geliyor, niçin her sene aynı aralıkta görüyoruz?

Perseid göktaşı yağmuruna sebep olan şey 109/Swift-Tuttle kuyrukluyıldızıdır. Bu kuyrukluyıldız her 133 yılda bir Güneş çevresinde bir tur atar. Bu sırada Güneş’e yakınlaşmasıyla geride birtakım parçalarını bırakarak yörüngesi üstünde bir yıkıntı yığını oluşturur. Dünya’nın yörüngesinin bu kuyrukluyıldızın yörüngesiyle kesişmesi sonunda bu yıkıntı yığınının içinden geçeriz.

Dünya’nın kütle çekim etkisiyle burada bulunan irili ufaklı taşlar atmosfere müthiş bir hızla girerek yanarlar. Hepimiz bu anlık yanarak kayma vakasını “star kayması” olarak adlandırsak da aslına bakarsak onlar kuyruklu yıldızdan geriye kalan taş parçalarıdır.

Niçin Perseid (Kahraman) göktaşı yağmuru olarak adlandırıyoruz?

Dünya’nın yörüngesi ile kesişim noktası olan doğrultuda Perseus tayfa yıldızı yer alır, çünkü bu göktaşı yağmurunu Perseid göktaşı yağmuru olarak adlandırıyoruz.

Peki Dünya bu tarz şeyleri temizlemiyor mu, iyi mi oluyor da her yıl yine görüyoruz?

Aslına bakarsak evet, Dünya bir kısmını temizliyor. Ama tıpkı kuyrukluyıldız benzer biçimde, peşindeki yıkıntı da mahrek çevresinde muayyen hızlarda dolanır. Dolayısıyla her seferinde değişik bir yıkıntı yığınının ortasından geçiyoruz. Bu bazı zamanlar sayının daha çok, bazı zamanlar daha azca bulunmasına bile sebep olabilir. Ama yaklaşık olarak 100 tane görebileceğimizi biliyoruz.

Nereden daha iyi görebiliriz?

Karanlık… Olası olmasıyla birlikte karanlık bir yere kaçmakta yarar var. Bir tepeye çıkın, sırtınızı çimenlere yaslayın ve görsel şölenin keyfini çıkarın. Kent ışıkları gökyüzünü fazlaca fazla aydınlattığı için birçoğunu görmenize mani olacaktır. Şayet başka seçeneceğiniz yoksa gözünüzü karanlığa alıştırmaya çalışın, etraftaki sokak lambasını elinizle engelleyin ve gözünüze bir halde fer gelmemesini sağlayın. Böylelikle daha fazlasını görebilirsiniz.

Saat kaçta görebiliriz?

Perseus (Kahraman) takımyıldızı, doğrusu göktaşı yağmurunun kaynak noktası gece yarısı ortaya çıkıyor. Dolayısıyla gece yarısından sonrasında fazlaca daha basit görebilirsiniz. Ama havanın karanlık olduğu her saat müsait olacaktır.

Nereye bakmalıyız?

Perseus (Kahraman) takımyıldızı gece yarısı Kuzeydoğu bölgesinde bulunuyor. Ama bu bir tek başlangıç noktası (ilk fotoğrafta görüldüğü benzer biçimde). Dolayısıyla gökyüzünde her yönde onları görmeniz olası.

Teleskoba, dürbüne ihtiyacım var mı?

Bir göktaşı yağmurunu izlemenin en eğlenceli vakası hiç bir ekipmana gerekseme duymamanız. Hatta ekipman kullanmamanız gerekiyor. Bu sebeple bu vaka saniyeden de kısa süreli bir vakadır. Siz daha evet gördüm deyip dürbünü çevirene kadar yanıp masraf. En güzeli, en geniş alanı görebileceğiniz halde uzanıp bütün gökyüzünü seyretmektir.

Fotoğrafını çekebilir miyim?

Şayet bir üçayak (tripod) ve DSLR bir kameranız var ise fotoğraflarını çekebilirsiniz. Kameranızı en geniş açıya, düşük bir ISO değerine getirip pozlama süresini BULB moduna alın. Kamerayı titreştirmeden (vakit ayarlı) olarak çekim yapın, kadraja bir göktaşı girdiğinde durdurun. Yıldızlar 10 saniye sonrasında uzamaya başlayacaktır, ama şayet yakalamışsanız meteorun kayma çizgisini görebilirsiniz. Bunun için en geniş açıda çekim yapmanızda yarar var. (Ayrıntılı data için: Astrofotoğrafçılık)

Hazırlayanlar: Süleyman Yeşil & Ögetay Kayalı & Zafer Emecan